Vliegenzwam herkennen: gevaarlijke paddenstoel in België en wat je moet weten

GIFTIGE PADDENSTOELEN IN BELGIË - Vliegenzwam

Amanita muscaria (L. : Fr.) Pers.

Franse namen: Amanite tue-mouche, Fausse-oronge
Nederlandse naam: Vliegenzwam
Duitse naam: Fliegenpilz

De Vliegenzwam behoort tot de meest herkenbare paddenstoelen in onze streken. De karakteristieke hoed heeft meestal een prachtige rode kleur, zelden oranje, en is bezaaid met opvallende witte wratten. De steelbasis vertoont kenmerkende concentrische ringen, vergelijkbaar met die van de Panteramaniet.

Habitat en verschijningstijd

Deze paddenstoel komt veelvuldig voor tijdens de herfstmaanden, voornamelijk onder berken en sparren. Hij heeft een voorkeur voor zure bodems.

Mogelijke verwisselingen

Hoewel de Vliegenzwam zeer karakteristiek is, komen verwisselingen toch voor. Paddenstoelenplukkers van mediterrane afkomst verwarren de zeldzame oranje variant soms met de Echte keizeramaniet (Amanita caesarea). Deze laatste is echter eenvoudig te onderscheiden door zijn gele lamellen, in tegenstelling tot de witte lamellen van de Vliegenzwam. De Echte keizeramaniet is een uitstekende eetbare soort, maar komt in onze streken uiterst zelden voor - slechts enkele waarnemingen in vijftig jaar tijd.

Onervaren plukkers verwarren oude exemplaren van de Vliegenzwam, waarvan de witte wratten zijn weggespoeld, soms met roodhoedige Russula-soorten.

Vergiftiging

De Vliegenzwam veroorzaakt vergiftigingen die vergelijkbaar zijn met die van de Panteramaniet. Dodelijke gevallen zijn relatief zeldzaam. Bij goede verhitting kunnen de effecten beperkt blijven tot milde gastro-intestinale klachten of zelfs onopgemerkt blijven.

Deze paddenstoel bevat tevens psychoactieve stoffen die hallucinaties en gekleurde lichtgewaarwordingen kunnen veroorzaken. Om deze reden werd de Vliegenzwam door verschillende volkeren gebruikt als geestverruimend middel tijdens rituele ceremonies.