Het Sint-Janskruid (Hypericum perforatum L.)

SINT-JANSKRUID - Het Sint-Janskruid (Hypericum perforatum L.)

Identiteitskaart:

latijn: Hypericum perforatum L.
frans: Millepertuis commun ou perforé, herbe de Saint-Jean, herbe aux piqûres, chasse-diable, faux-lin, herbe percée, herbe aux cent trous, herbe à mille trous, lin sauvage, truchereau, pertuisane.
nederlands: Sint-Janskruid, Hertshooi
engels: St. John's Wort, Gods' Wonderplant, Grace of God, Hardhay
duits: Johanniskraut, Hartheu
familie: Clusiaceeën (Hypericaceeën)
gebruikt deel: Bloeiende top, vers of droog (de bloemen en jonge bladeren rond de bloeistanden)

:

belangrijkste bestanddelen

Essentiële olie: 0,05 tot 3% bevattende α-pineen, cineol,

myrceen, cadineen en esters van isovalerianzuur.

Hyperine (hyperoside), rutine en quercitrine: 0,5 tot 0,7%

Flavonoïden: 11,7% in de bloemen, 7,4% in de bladeren en stengel

Pigmenten: hypericine, pseudohypericine, hyperico-dehydro-dianthron, hyperforine (+isohypericine en protohypericine die onder invloed van licht omgezet worden in hypericine)

Tannines: ongeveer 10%

Pectine en choline

Mannitol, saponines, antibacteriële verbindingen (novoimanine, imanine)

oorsprong en habitat

Sint-Janskruid is afkomstig uit Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten, de plant is tegenwoordig overal genaturaliseerd, inclusief in Afrika, Azië, Australië en Noord-Amerika.
Het is een meerjarige kruidachtige plant waarvan de bloei, van een mooie helder gele kleur, zijn maximum bereikt rond Sint-Jan (24 juni), een gunstig moment om de bloeiende toppen te oogsten. De bloei kan zich uitstrekken van mei tot september.
De bladeren zijn klein, zittend, langwerpig, zwart gestippeld op de randen en hebben over het hele blad talrijke kleine doorzichtige klierholten gevuld met hars en een vluchtige olie, zichtbaar door transparantie als perforaties.

In het wild vindt men het in droge weiden, in velden of verlaten of verwaarloosde terreinen, langs wegkanten, langs spoorwegen, enz.

Historiek

De Latijnse naam Hypericum zou komen van het Griekse hyper eikona: "die de spoken verjaagt". De namen perforatum en millepertuis ("pertuis" betekent gat) vertalen het geperforeerde aspect van de bladeren.

In het oude Griekenland waren de eigenschappen van de plant voor de behandeling van wonden, verwondingen, interne infecties en neuralgische stoornissen al ontdekt.
In de Middeleeuwen kreeg hij de naam Fuga doemonium (duiveljager) omdat men hem de kracht toeschreef om duivelse geesten en heksen te verdrijven. Omdat depressie en mentale stoornissen in die tijd als demonisch werden beschouwd, bewijst dit dat de antidepressieve eigenschappen van de plant al bekend waren.
In onze tijd is het Duitsland dat Sint-Janskruid opnieuw in ere heeft hersteld met talrijke studies over zijn antidepressieve eigenschappen. Het is in dit land dat het het meest regelmatig wordt voorgeschreven.

Therapeutische eigenschappen

Sint-Janskruid is hoofdzakelijk geïndiceerd bij de behandeling van lichte tot matige depressie, psychosomatische stoornissen, angst en nerveuze onrust. Het is duidelijk dat depressie vooraf een diagnose en opvolging door een zorgverlener vereist. Zelfmedicatie wordt geenszins aanbevolen.

Men moet vier weken voorzien voordat de effecten van de plant zich volledig manifesteren. De behandeling moet minstens 3 maanden worden voortgezet.

Recente klinische proeven en meta-analyses hebben bevestigd dat de plant effectiever is dan een placebo bij lichte tot matige depressie en dat ze even effectief is als synthetische antidepressiva, terwijl ze minder ongewenste effecten veroorzaakt dan deze laatste. Een proef gepubliceerd in maart 2005 concludeerde ook tot de gelijkwaardige effectiviteit van fluoxetine (Prozac®) en een Sint-Janskruid extract.

De antidepressiva waarmee Sint-Janskruid werd vergeleken tijdens klinische proeven omvatten trouwens zowel die van het type fluoxetine (Prozac®), sertraline (Serlain®) en parotexine (Seroxat®) als de medicijnen van een ouder type zoals imipramine.

Sint-Janskruid zou ook geïndiceerd kunnen zijn bij seizoensgebonden depressie, menopauze en het premenstrueel syndroom.

Het werkingsmechanisme van Sint-Janskruid lijkt vergelijkbaar met dat van recente antidepressiva (inhibitie van de heropname van monoamines).

Sint-Janskruidolie wordt op haar beurt erkend voor de behandeling van dyspepsie (moeilijke spijsvertering) en gastritis.

Zalven en Sint-Janskruidolie worden ook erkend als genezend voor de behandeling van brandwonden van de eerste graad, wonden of zweren.

Bijwerkingen, contra-indicaties en voorzorgsmaatregelen

Opgelet
Overgang van een synthetisch antidepressivum naar Sint-Janskruid

Omdat Sint-Janskruid op potentieel gevaarlijke wijze interageert met synthetische antidepressiva en omdat het organisme enige tijd kan hebben om ze te elimineren, wordt aanbevolen een zeker tijdsinterval te respecteren tussen het stoppen van een behandeling met een synthetisch antidepressivum en het begin van een behandeling met Sint-Janskruid. Uw arts zou u moeten kunnen zeggen in hoeveel tijd uw organisme het synthetische medicijn zal hebben geëlimineerd.

Geleidelijk stoppen van een behandeling met Sint-Janskruid

Het wordt vaak voorgesteld om geleidelijk de doseringen van Sint-Janskruid te verminderen gedurende een tot twee weken wanneer men een behandeling wil onderbreken om een potentieel ontwenningssyndroom te vermijden.

Contra-indicaties

Gezien het gebrek aan gegevens over de veiligheid van Sint-Janskruid bij zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, evenals bij jonge kinderen, wordt over het algemeen aanbevolen dat deze personen het vermijden in te nemen. Bepaalde kinderartsen gebruiken Sint-Janskruid tegen nachtelijke enuresis en angst voor het donker.

Zoals het geval is voor antidepressiva in het algemeen, zou Sint-Janskruid hypomanische episodes kunnen uitlokken bij personen met een bipolaire stoornis.

Men heeft het geval gerapporteerd van een patiënt met de ziekte van Alzheimer bij wie Sint-Janskruid een psychotische episode zou hebben uitgelokt. Men heeft twee andere gelijkaardige gevallen vastgesteld bij schizofrenen in remissie.

Ongewenste effecten

De ongewenste effecten gerelateerd aan de inname van Sint-Janskruid zijn zeldzaam en over het algemeen goedaardig: lichte spijsverteringsstoornissen, huidallergieën, vermoeidheid, nervositeit, hoofdpijn en monddroogheid.

Men heeft veel gesproken over de fotosensibiliserende werking van de plant nadat koeien en schapen die graasden in velden met Sint-Janskruid een overmatige gevoeligheid voor zonnestralen hadden ontwikkeld. Vandaag schatten experts over het algemeen dat een mens grote hoeveelheden Sint-Janskruid zou moeten consumeren om zo'n effect te veroorzaken. Drie klinische proeven hebben bevestigd dat het fotosensibiliserende effect van Sint-Janskruid onbestaande is bij de normaal geconsumeerde doses. De dosis die zo'n effect zou kunnen veroorzaken is meer dan 3.600 mg per dag.

Personen met een bleke huid of een huid die bijzonder gevoelig is voor zonnestralen moeten ervoor zorgen de normale doses Sint-Janskruid niet te overschrijden en zich redelijk beschermen tegen de zon.

Het is beter dat personen die ultraviolette behandelingen ondergaan geen Sint-Janskruid innemen.